بررسی ضرورت‌ها و ابعاد آینده‌پژوهی در سازمان حج وزیارت93- قسمت 27

فرضیه فرعی سوم: بین آموزش علوم کاربردی آینده‌شناسی و کاهش هزینه‌ها رابطه مستقیم وجود دارد.
فرضیه فرعی چهارم: بین آموزش علوم کاربردی آینده‌شناسی و افزایش همکاری رابطه مستقیم وجود دارد.
نتایج تحقیق نشان دهنده ضرورت توجه به آینده از سوی جامعه آماری پژوهش می‌باشد و آن را در بهبود عملکرد، افزایش توان بهره‌وری، افزایش خلاقیت و نوآوری، افزایش همکاری و کاهش هزینه‌ها مؤثر دانسته‌اند. همچنین با توجه به دسته‌بندی روش‌های آینده‌پژوهی به دو گروه کمی و کیفی از سوی محقق، جامعه آماری آشنایی با روش‌های کیفی را بیش از روش‌های کمی در بهبود عملکرد خود مؤثر شمرده‌اند‌.
علیرضا باباغیبی ازغندی و حبیب الله سالار زرهی (1391) در پژوهشی تحت عنوان “شناسایی و اولویت‌بندی جهت‌گیری‌های توسعه فاوا در ناجا در افق 1404، با رویکرد آینده‌نگاری” درصدد شناسایی و اولویت‌بندی فن‌آوری‌ها و جهت‌گیری‌های فن‌آورانه مورد نیاز پلیس در زمینه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در افق1404 با رویکرد آینده نگارانه بودند تا پلیس را برای حضور در میدان آینده، مواجهه با آینده‌های محتمل و در نهایت رسیدن به نقطه مطلوب حوزه فاوا در افق 1404 آماده سازد. مدل مرجع آینده‌نگاری مورد استفاده در این تحقیق، مدل” بن مارتین” است و روش مورد استفاده نیز دلفی می‌باشد. جامعه آماری این تحقیق خبرگان، اساتید و مدیران فعال حوزه فاوا نیروهای مسلح و صاحب نظران آینده‌نگاری بوده که از بین آن‌ها با روش نمونه‌گیری قضاوتی 811 نفر انتخاب گردیده‌اند. نتایج کلی تحقیق حاکی از آن است که خبرگان کشور نگاه‌های امیدوارانه زیادی به آینده حوزه فاوا پلیس و سطح فن‌آوریهایی که پلیس در افق 1404 به آن‌ها دست خواهد یافت، دارند. این اعتقاد راسخ در بین خبرگان جامعه که پلیس توان لازم برای تبدیل شدن به بهترین پلیس منطقه تا سال 1404 را دارد نشانه مهمی از اطمینان آن‌ها به پلیس است. در بعد فن‌آوری نیز خبرگان مشارکت کننده در این تحقیق تاکید ویژه‌ای بر لزوم توجه پلیس به فن‌آوری‌های مرتبط با امنیت در تمامی زمینه‌های فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات، علوم مرتبط با مدیریت فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات، حضور پر رنگ و آشکار پلیس در فضاهای جدید حاصل از پیشرفت‌های فن‌آوری و آموزش‌های الکترونیکی از راه دور داشتند.
امیر محمود زاده و محمد رضا محبوب فر(1391) در پژوهشی با عنوان“پیمایش رشته آینده‌پژوهی در جهان و برنامه‌ریزی آینده‌پژوهانه در نظام آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران” به مطالعه جایگاه برنامه‌ریزی آینده‌پژوهی در نظام آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران، ایجاد و توسعة رشته‌های مرتبط با این حوزه پرداخته‌اند. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش کار، توصیفی- تحلیلی بوده، با استفاده از روش کتابخانه‌ای انجام شده است بنابر نتایج این پژوهش، مهم‌ترین چالش اصلی نظام آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران در حوزه آینده‌پژوهی، ناآگاهی و ضعف بینش نخبگان جامعه نسبت به این موضوع است. این مسأله، ضرورت توجه به بحث آموزش نیروی انسانی کارآمد و متخصص در این حوزه را در کشور ایران مشخص می‌نماید. بر این اساس، ضروری است تا هر چه سریع‌تر، طرحی جامع برای توسعه رشته آینده‌پژوهی و ایجاد دوره‌های مختلف آینده‌پژوهی، با همکاری وزارت علوم، پژوهش‌کده‌های فعال و مؤسسه‌های آینده‌پژوهی کشور تهیه گردد.
عادله امیری سواد رودباری و همکاران (1391) پژوهشی با عنوان “آینده‌پژوهی و سازمان‌های آینده” انجام داده‌اند‌. این مقاله پس از بررسی واژه‌های دوراندیشی)پیش‌بینی) و آینده‌پژوهی، در واقع مسیری که آینده‌پژوهی در سازمان به کار می‌برد را نشان می‌دهد و استدلال می‌کند که برای تأکید بر جمع گرایی و تنوع، مطالعة آینده بوسیله تحت نظر قرار دادن آینده‌پژوهی به بهترین نحو به خدمت گرفته شده است و از آن به عنوان یک حامی برای به تصویر کشیدن و ایجاد آینده دل‌خواه یاد می‌شود. در ادامه سعی شده است با توصیفی از سازمان‌های آینده، مسائل سازمان‌های آینده و انواع محیط‌های آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد و به سازمان‌های آینده که تاثیر گذار هستند با یک مدل و به مسائل و منابع انسانی آینده آن‌ها با مدلی دیگر نگاه کند. در نهایت، به مسالة شم مدیریتی و تاثیر آن بر تصمیم‌گیری‌های آینده می پردازد.
نگار بی غم و همکاران (1391) پژوهشی تحت عنوان “نگاهی بر علم آینده‌پژوهی” را انجام داده‌اند‌. موضوع تحقیق عبارت است از نگاهی بر علم آینده‌پژوهی و اهداف آن در شش بخش کلی ذیل بیان شده است : بخش اول؛ نگاهی بر تاریخچه آینده‌پژوهی و مروری بر تعاریف آن. بخش دوم؛ بررسی نظریه آینده‌پژوهی، پیش فرض‌ها و الگوی تعاملی آن و دلایل عدم روش شناختی ذاتی مطالعات آینده. بخش سوم؛ آشنایی با ضرورت و اهمیت آینده‌پژوهی و دلایل تشکیل سازمان آینده‌پژوهی و بررسی نقش و وظایف آن. بخش چهارم؛ بررسی دو رویکرد کلی متفاوت نسبت به آینده و نگاه رویکرد اسلامی به آینده‌پژوهی. بخش پنجم؛ آشنایی با رابطه آینده‌پژوهی با دین و اقتصاد و در بخش ششم ضمن بررسی اصول و فنون آینده‌پژوهی و مراحل طی طرح‌های آینده‌پژوهی، ویژگی‌های آینده‌پژوهان موفق ذکر شده است. مطالب ارائه شده نتیجه مطالعه کتابخانه‌ای و مقاله‌های مرتبط با محور عنوان شده می‌باشد. لذا نتیجه بررسی در پایان نوشتار با بیان شش گام کاربردی برای هدایت پر

وژه‌های آینده‌نگاری و نمودار الگوی آینده‌نگاری به پایان رسیده است.
سارا خواب نما(1391) در پژوهشی تحت عنوان “نقش آینده‌پژوهی در تفکر استراتژیک” در پی تعیین نقش آینده‌پژوهی در تفکر استراتژیک می‌باشد. بدین منظور ابتدا به بیان مفاهیم آینده‌پژوهی و تفکر استراتژیک پرداخته تا رویکردها، اهداف و کارکردهای آینده‌پژوهی تبیین گردد. در ادامه تاثیر آینده‌پژوهی بر تفکر استراتژیک و در نتیجه مدیریت استراتژیک مورد بررسی قرار گرفته است.
” سازمان‌های آینده و شناسایی روندهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و تکنولوژیکی” عنوان پژوهش نجمه جلالیان(1391) می‌باشد. دراین تحقیق با استفاده از ادبیات مدیریت و آینده‌پژوهی به شناسایی روندهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و تکنولوژیکی به زعم اندیشمندان و رهبران سازمان‌ها پرداخته تا راهنمایی باشد برای سازمان آینده؛ چرا که یک سازمان آینده همواره باید شرایط را مدنظر داشته باشد. شناسایی روندها مسئولیت جذابی است که هرگز پایان نمی‌یابد. آگاه بودن از روندهای احتمالی یکی از اولین و ضروری‌ترین گام‌هایی است که در جهت ایجاد یک آینده روشن‌تر باید برداشته شود.
افسانه زمانی مقدم و محبوبه باغبانیان(1391) در پژوهشی تحت عنوان “روش‌ها و رویکردهای آینده‌پژوهی” ضمن تعریف دانش آینده‌پژوهی و روش‌های انجام آن، اهداف و ارزش‌های مورد توجه آینده‌پژوهان را تبیین نموده‌اند. سپس روش‌های دست‌یابی به آینده مطلوب با دو رویکرد اکتشافی و هنجاری به همراه مدلی سازمانی ارائه گردیده است.
بخش چهارم: معرفی سازمان مورد مطالعه
2-4-1)تاريخچه و جايگاه حج و زيارت در كشور
در سال 1333 ه.ش بنا به پيشنهاد وزارت امور خارجه، آيين‌نامه امور حج به تصويب هيأت وزيران رسيد. بعد از آن در سال 1338ه.ش بنا به پيشنهاد وزارت امور خارجه روال جديدي بر آيين‌نامه و مقررات مربوط به امور حج توسط هيأت وزيران به تصويب رسيد كه براساس آن كميسيون‌ها كار موقت خود را در تاريخي معين زيرنظر استانداران و فرمانداران شروع و پايان مي‌دادند. در سال 1343 ه.ش و بنا به پيشنهاد وزارت كشور، هيأت وزيران آيين‌نامه تشكيل كميسيون دائمي حج را تصويب نمود. اين تصويب نامه در سال 1345ه.ش مجدداً اصلاح و آيين‌نامه راهنمايان حج به آن اضافه گرديد كه براساس آن امور اداري و مالي حج با تشكيل دفتري به نام كميسيون‌ دائمي حج و زيارت كشور به صورت متمركز انجام مي‌گرفت، اما در جايگاه تشكيلاتي آن وزارت‌خانه، جايگاهي براي اين امر ديده نشده بود. به‌دنبال اصلاح ساختار وزارت كشور در سال 1350 اين جايگاه در زير مجموعه معاون امور سياسي و در شاخه تابعه آن يعني اداره كل سياسي، به‌ نام دبيرخانه امور حج گنجانده شد.
در سال1351 ه.ش بنا به پيشنهاد سازمان اوقاف و امور خيريه، تصويب نامه شوراي عالي حج به تصويب هيأت وزيران رسيد كه در آن تصريح شد كليه امور حج از وزارت كشور گرفته و به سازمان اوقاف واگذار گردد كه در ساختار تشكيلاتي، سازمان اوقاف وابسته به نخست‌وزيري بوده، اداره امور حج نیز زير مجموعه معاونت خدمات ديني قرار گرفت. اين وضعيت تا سال 1358 ادامه يافت و در اين سال لايحه قانوني تشكيل سازمان حج و زيارت وابسته به وزارت ارشاد ملي و انتزاع كليه امور آن از سازمان اوقاف به تصويب شوراي انقلاب جمهوري اسلامي ایران رسيد كه در حقيقت مجوز قانوني تشكيل سازمان حج و زيارت بعد از انقلاب بود.
در پي مصوبه فوق شوراي انقلاب جمهوري اسلامي ايران بنا به پيشنهاد وزارت ارشاد ملي و در اجراي ماده 3 لايحه قانوني تشكيل سازمان حج و زيارت، آيين‌نامه نحوه انتخاب و حدود وظايف و اختيارات و اركان اصلي سازمان حج را درتاريخ 17/2/59 تصويب نمود كه به مثابه اساسنامه تلقي مي‌شود و در همان سال ساختار تشكيلاتي سازمان حج بر ساس آيين‌نامه فوق تهيه و به همراه مجموعه اهداف، وظايف و پست‌هاي سازمان به امضاء وزير ارشاد ملي و دبيركل سازمان امور اداري و استخدامي وقت رساند.
سازمان حج و زيارت تا سال 1363 داراي فعاليت‌هاي مستقل و تابع وزارت ارشاد ملي بود. در اين سال مجلس شوراي اسامي در جلسه مورخ 2/10/ 1363 قانون تشكيلات و اختيارات سازمان حج و اوقاف و امور خيريه را كه به تأييد شوراي نگهبان نيز رسيده بود، طي نامه‌اي در مورخ 9/10/1363 به رياست جمهور وقت اعلام نمود. اين قانون در 18 ماده و 17 تبصره مجدداً فعاليت‌هاي سازمان حج و اوقاف را با هم ادغام و طي قانون فوق‌الذكر ابلاغ كردند. در سال 1370 در اجراي اوامر مقام معظم رهبري در خصوص كيفيت اداره امور حج و زيارت، شوراي عالي اداري در بيستمين جلسه خود طي مصوبه شماره 462/د/ش مورخ 15/8/70 سازمان حج و زيارت را سازماني مستقل و جدا از اوقاف شناخت كه زير نظر وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي اداره مي‌گردد. تصويب‌نامه و مجموعه وظايف و پست‌هاي سازماني مستقل بنا به پيشنهاد، پس از بحث و بررسي طي ابلاغيه ارديبهشت ماه سال 1371 به تصويب رسيد. در سال 1375 نیز با توجه به سياست‌هاي دولت مبني بر واگذاري امور به بخش خصوصي و كاهش تصدي‌هاي دولتي، تشكيلات جديد سازمان حج و زيارت با كاهش تعداد پست‌ها به تصويب سازمان امور اداري و استخدامي رسيد كه در مرداد ماه سال 1376 ابلاغ شد.
در نهايت شوراي عالي اداري در صد و بيست و هفتمين جلسه مورخ 24/3/1384 به منظور ايجاد انسجام در ساختار تشكيلاتي سازمان حج و زيارت با توجه به لايحه قانوني تشكيل سازمان حج و زيارت مصوب 1358 شوراي انقلاب، وظ
ايف قانوني سازمان حج و زيارت را تصويب نمود كه به استناد آن سازمان حج و زيارت يك سازمان مستقل، وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است كه براساس سياست‌هاي مصوب نظام، انديشه‌هاي امام راحل^(ره)، رهنمودهاي مقام معظم رهبري و رييس جمهور و اين مصوبه اداره مي‌گردد.
اهداف سازمان:
سياست‌گذاري، نظارت، هدايت و اداره امور حج و زيارت عتبات عاليات درخارج از كشور و برقراري ارتباط با كشورهاي اسلامي و مجامع بين المللي اسلامي در امر حج و زيارت و شناساندن ماهيت و ابعاد مختلف انقلاب اسلامي به حجاج. (مصوبه شورای عالی اداری مورخ 24/3/1384)
وظايف سازمان:
اجراي كليه دستورها و ارشادهای مقام معظم رهبري.
تهيه و تدوين برنامه‌هاي راهبردي، سياست‌ها، خط‌مشي‌ها و روش‌هاي اجرايي حج و زيارت جهت ارائه به شوراي عالي حج و ساير مراجع ذيربط.
اداره امور حج، عمره و زيارت عتبات مقدس و اماكن متبركه خارج از كشور با استفاده از نيروي انساني متدين و كارآزموده و بهره‌گيري از آخرين فن‌آوري‌هاي اطلاعات.
انجام پژوهش و اطلاع‌رساني پيرامون مسائل فرهنگي، اجتماعي، خدماتي، رفاهي و ساير امور مربوط به حج و زيارت و نيز نظرسنجي از زائران و ارزشيابي و ارزيابي عملكرد سازمان‌ها، نهادها و بخش‌هاي مختلف دولتي و غيردولتي مشمول و تهيه گزارش‌هاي لازم براي ارايه به مراجع ذيربط.
ايجاد ارتباط و هماهنگي با سازمان‌ها، دستگاه‌ها و نهادهاي مسئوول در امور حج و زيارت.
برنامه‌ريزي و اقدام در جهت ارتقاي سطح مهارت، دانش و بصيرت ديني كارگزاران حج و زيارت به ويژه، مسئوولان كاروان‌ها و راهنمايان و نيز رسيدگي و نظارت بر امور مربوط به عملكرد آنان.
بررسي، صدور و لغو مجوز فعاليت دفاتر خدمات زيارتي و كاروان‌هاي حج تمتع براساس دستورالعمل‌هاي مربوطه و برخورد قانوني با افراد حقيقي و حقوقي غيرمجاز كه خارج از ضوابط سازمان حج و زيارت عمل مي‌كنند.
اهتمام براي حفظ عزت و منزلت و حقوق زايران ايراني در خارج از كشور و اقدام لازم در مورد شكايت‌ها و اجراي مصوبات شوراي عالي حج و زيارت و ساير مراجع قانوني.
نظارت بر حسن اجراي برنامه‌هاي زيارتي در كشورهاي عربستان سعودي، عراق و سوريه.
ايجاد ارتباط با مقام‌های ذيربط كشورهاي عربستان سعودي، عراق و سوريه با همكاري و هماهنگي نمايندگي‌هاي وزارت امور خارجه در كشورهاي مذكور به منظور پي گيري مسائل و مشكلات حجاج و زايران ايراني.
سازماندهي امور مربوط به زايران ايراني مقيم خارج از كشور و نظارت بر حسن اجراي آن
برنامه‌ريزي براي گسترش و تنوع خدمات بيمه و بهداشت و درمان حجاج و زايران
مطالعه و بررسي راه‌كارهاي استفاده از منابع و امكانات بخش غيردولتي در زمينه‌هاي حج و زيارت
انجام ساير وظايفي كه به موجب قوانين و مقررات برعهده سازمان قرار گرفته و يا خواهد گرفت.
اركان سازمان:
شوراي عالي حج و زيارت
نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت (در صورت معرفي)
رئيس سازمان حج و زيارت
حسابرسان