دسترسی به منابع مقالات : بررسی ضرورت‌ها و ابعاد آینده‌پژوهی در سازمان حج وزیارت93- قسمت 28

شوراي عالي حج و زيارت:
شورای عالی حج عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری در حوزه حج و زیارت است. بررسی و تصویب برنامه‌های راهبردی، اهداف، سیاست‌ها، خط مشی‌ها و روش‌های اجرائی سازمان در امور مربوط به حج و زیارت که مهمترین وظایف سازمان حج و زیارت است از اختیارات شورای عالی می‌باشد. اعضاي این شورا عبارتند از:
رييس جمهور (رييس شوراي عالي و در غياب وي معاون اول رييس جمهور)
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي
نماينده مقام معظم رهبري در امور حج و زيارت (در صورت معرفي)
وزير امور خارجه
وزير كشور
وزير امور اقتصادي و دارايي
وزير راه و ترابري
وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي
رييس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور
فرمانده نيروي انتظامي كشور
رييس سازمان صدا و سيما
رييس سازمان حج و زيارت (دبير شورا)
رييس كميسيون مشترك ايران و كشور مربوط (حسب مورد)
يك نفر صاحب‌نظر به انتخاب وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي
يك نفر صاحب‌نظر به انتخاب نماينده مقام معظم رهبري در امور حج و زيارت
شرح وظايف شوراي عالي حج و زيارت :
بررسي و تصويب برنامه‌هاي راهبردي، اهداف، سياست‌ها، خط‌مشي‌ها و روش‌هاي اجرايي سازمان در امور مربوط به حج و زيارت.
بررسي و تصويب آيين‌نامه‌هاي مالي و معاملاتي مربوط به بودجه عمليات اجرايي سازمان.
بررسي و تصويب ميزان وجوه قابل دريافت از زايران و تعيين نحوه مديريت و مصرف آن در چارچوب منافع جامع زايران.
تصميم‌گيري نسبت به كليه پيشنهادهاي مربوط به حج و زيارت ارايه شده به شورا در چارچوب قوانين و مقررات.
بررسي و تأييد ضوابط اجرايي نحوه گزينش و صدور مجوز و تعليق و نيز لغو مجوز كارگزاران امور حج و زيارت اعم از حقيقي و حقوقي.
تعيين حسابرسان قانوني سازمان.
که مصوبات شورا پس از تأييد رييس جمهور توسط دبيرشورا ابلاغ مي‌گردد.
ساختار و تشکیلات:
سازمان مرکزی حج و زیارت در حال حاضر دارای دو معاونت (معاونت حج، عمره و عتبات و معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی) و 11 اداره کل می‌باشد. دفاتر نمایندگی خارج از کشور و 32 واحد استانی نیز بر این مجموعه اضافه می‌گردد. این ساختار مصوب بهمن ماه 1388 می‌باشد. (ساختار دیگری در مرداد 92 شامل سه معاونت به امضاء رسیده لیکن زیرمجموعه آن تصویب نشده است)
کارکنان سازمان مشمول مقررات قانون استخدام کشوری و آیین نامه‌ها و مقررات مربوطه هستند. تعداد کارکنان در کل کشور در سال 84 معادل 466 نفر بوده که هم اکنون به عدد 637 نفر رسیده است. تعداد پست‌های مصوب سازمان و بعثه مقام معظم رهبری 412 نفر است. تعداد کارکنان رسمی 144 نفر، رسمی آزمایشی 39 نفر، پیمانی 96 نفر و قراردادی 271 نفر و پروژه‌ای 22 نفر می‌باشد. از تعداد همکاران موجود، 319 نفر در استان‌ها شاغل می‌باشند.
شکل (2-1) نمودار تشکیلات سازمان حج و زیارت
حوزه نمايندگي ولي‌فقيه در امر حج و زيارت
از آنجا که اقامه حج از شئون حاکم اسلامی و ولی فقیه زمان است، باید در تدوین قوانین و مقررات و آئین نامه، تدابیر و اوامر ایشان اصل و چارچوب قرار بگیرد. لذا به منظور نظارت بر نحوه عملکرد سازمان و همچنین توجه به ابعاد فرهنگی، سیاسی، عبادی و اجتماعی حج، این نهاد پس از انقلاب به صورت مستقل در کنار سازمان حج تشکیل گردید که مسئول آن از سوی ولی فقیه به عنوان نماینده وی تعیین می‌شود.
براساس بند6 مصوبه قانوني شوراي عالي اداري، تعيين حدود و اختيارات نماينده محترم ولي‌فقيه در سازمان حج و زيارت به اوامر مقام معظم رهبري واگذار شده است. معظم له در سال 88، با عنایت به جایگاه حج و زیارت در نظام اسلامی و لزوم ایجاد انسجام در مجموعه فعالیت‌های مربوط به آن، سیاست‌های کلی حاکم بر ساختار و تشکیلات بعثه مقام معظم رهبری را به شرح زیر ابلاغ فرمودند:
سیاستگزاری در حوزه‌های مختلف فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و سیاسی حج و زیارت بر عهده نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت است. این وظیفه با رویکرد همراستا سازی فعالیت‌های خدماتی و رفاهی به زوار با سیاست‌های فرهنگی و تربیتی حج و زیارت صورت خواهد پذیرفت.
شورای عالی حج سیاست‌های کلی اجرایی مربوط به حج و زیارت را با توجه به تدابیر و منویات مقام معظم رهبری که ازسوی نماینده ایشان به شورا منتقل می‌شود اعلام خواهد کرد. این سیاست‌ها، ناظر بر هماهنگی دستگاه‌های اجرایی دخیل در اجرای مراسم حج است.
نظارت و کنترل نماینده مقام معظم رهبری، ناظر بر نظارت‌های کلان است که از طریق طراحی شاخص کلیدی عملکرد اعمال خواهد شد. نماینده ولی فقیه عند‌الاقتضاء می‌تواند نظارت‌های موردی را اعمال نماید و نمایندگانی برای نظارت بر فرایند کار منصوب کند.
تهیه محتوا و اجرای طرح‌های آموزشی و فرهنگی برای زائران و کارگزاران حج و زیارت بر عهده بعثه مقام معظم رهبری است که این مهم به پشتیبانی و ظرفیت‌های اجرایی سازمان حج و زیارت انجام خواهد شد.
پژوهش‌های مربوط به حج و زیارت در حوزه‌های دینی و فرهنگی بر عهده بعثه خواهد بود که برای این کار از ظرفیت‌های سازمان تحقیقاتی و پژوهشی دانشگاهی و حوزوی نیز استفاده خواهد شد.
سازمان می‌تواند برای کارگزاران حج، آموزش‌های اجرایی و مدیریتی طراحی و اجرا کند.
برگزاری همایش‌های علمی و فرهنگی با استفاده از ظرفیت‌های اجرایی سازمان، بر عهده بعثه است.